Կենսաքայքայվող պլաստիկ — էկոլոգիական է, թե ոչ:

Այսպես կոչված «կենսաքայքայվող» և «օքսո-քայքայվող» տոպրակները հաճախ ընկալվում են որպես էկոլոգիապես անվտանգ այլընտրանք սովորական պլաստիկային տոպրակներին: Սակայն սա միայն առասպել է — նման տոպրակների օգտագործումը կարող է վնասել շրջակա միջավայրը:

Օքսո-քայքայվող տոպրակներ

Օքսո-կենսաքայքայումը սովորական պլաստիկի (պոլիէթիլենի և պոլիպրոպիլենի) «քայքայման» միջոց է՝ օգտագործելով թթվածին, լույս և ջերմություն: Պլաստիկին ավելացվում են հատուկ քիմիական հավելումներ, որոնց պատճառով նյութը ժամանակի ընթացքում փշրվում է փոքր մասնիկների: Այս գործընթացը կապված է կենսաքայքայման հայեցակարգի հետ, բայց կարևոր է հասկանալ. նախ տեղի է ունենում քիմիական քայքայում, այլ ոչ թե բակտերիաների կողմից քայքայում:

Խնդիրն այն է, որ գործնականում նման պլաստիկը ամբողջությամբ չի անհետանում, այլ վերածվում է միկրոպլաստիկի: Միկրոպլաստիկը արագ չի քայքայվում, կուտակվում է բնության մեջ, մտնում է ջրի, հողի, կենդանիների մեջ և վերջապես՝ մարդու մեջ:

Ուստի շատ երկրներ սկսել են հրաժարվել օքսո-կենսաքայքայվող պլաստիկից: 2019 թվականին Եվրամիությունը արգելել է նման արտադրանքը՝ որպես միանգամյա պլաստիկի մասին ուղղության մաս: Փոխարենը, այսօր նրանք կենտրոնանում են կամ իսկական կենսաքայքայվող նյութերի վրա կոմպոստի համար, կամ սովորական պլաստիկի առանձին հավաքագրման և վերամշակման վրա:

Կենսաքայքայվող կոմպոստացվող տոպրակներ

PLA-ից և նմանատիպ նյութերից պատրաստված կենսաքայքայվող տոպրակները հաճախ ներկայացվում են որպես էկոլոգիապես անվտանգ այլընտրանք սովորական պլաստիկին: PLA-ն պատրաստվում է եգիպտացորենի օսլայից կամ շաքարեղեգից, և համարվում է, որ այն պետք է բնականորեն քայքայվի: Սակայն իրականում նման նյութերը քայքայվում են միայն արդյունաբերական կոմպոստացման պայմաններում՝ բարձր ջերմաստիճանում, խոնավության և թթվածնի հասանելիության դեպքում:

Հայաստանում նման պայմաններ չկան: Սովորական աղբավայրերում PLA-տոպրակները պառկում են առանց թթվածնի հասանելիության, ցածր խոնավության և անկայուն ջերմաստիճանի պայմաններում, ուստի դրանք գործնականում չեն քայքայվում: Ժամանակի ընթացքում դրանք գրեթե նույն կերպ են վարվում, ինչ սովորական պլաստիկը. դանդաղ քայքայվում են մասնիկների և կարող են վերածվել միկրոպլաստիկի: Միաժամանակ վերամշակման մեջ դրանք նույնպես խնդիրներ են ստեղծում՝ աղտոտելով վերամշակվող նյութերը:

Ուստի իրականում PLA-տոպրակները Հայաստանում դեռ կայուն լուծում չեն: Ամենահուսալի տարբերակները մնում են բազմակի օգտագործման տոպրակները, ինչպես նաև սովորական պլաստիկային տոպրակները, որոնք իրականում կարելի է հանձնել վերամշակման: Սա արդեն հիմա տալիս է իրական էկոլոգիական ազդեցություն:

Տես նաև

• Թղթե տոպրակներ — էկոլոգիական են, թե ոչ:
• Թղթե բաժակներ և սպասք
• Պոլիստիրոլային միանգամյա սպասք